monarchia stanowa w średniowiecznej anglii i francji

George Gordon Coulton, ur. w 1858, zmarły w 1947, profesor Cambridge University, historyk średniowiecza, jest autorem licznych, obszernych publikacji o kulturze i życiu społecznym Anglii, w okresie rozpoczętym podbojem normańskim, a zakończonym reformacją. Dziełem jego życia i ukoronowaniem wieloletniej pracy naukowej jest wydana po raz pierwszy w 1938, wielokrotnie wznawiana w Anglii i tłumaczona na różne języki „Panorama średniowiecznej Anglii”, ogromny, barwny i szczegółowy fresk przedstawiający okres zamknięty datami 1066-1536. W ciągu tych blisko pięciu stuleci wytworzyła się i rozwinęła, jak pisze autor, „odrębna średniowieczna kultura, a więc także średniowieczna mentalność i średniowieczny charakter”, ale „w tym tak od nas odległym świecie nic nie i s t n i a ł o dłużej niż chwilę, wszystko natomiast znajdowało się w procesie p o w s t a w a n i a. Anglia Edwarda III bardzo się różniła od Anglii Wilhelma I, Anglia Henryka VIII zaś była zupełnie inna niż tamte obie.” Przedstawienie tych zmian, ukazanie ewolucji życia społecznego, kultury i umysłowości - jest celem Coultona, utrudnionym przez „podział tematyczny raczej niż chronologiczny”, ale dla uważnego czytelnika w pełni osiągniętym. Rozpiętość tematyczna, bogactwo, a nawet natłok szczegółów czynią tę lekturę nie zawsze łatwą, zwłaszcza że autor przyjmuje, iż czytelnik zna historię polityczną tego okresu; każdy jednak, kogo interesują problemy rozkwitu i przeżywania się prądów kulturalnych i formacji społecznych - znajdzie tu wiele interesujących rozważań i analiz, specjalista zaś - istną kopalnię wiadomości źródłowych. Książka G. G. Coultona jest cennym wkładem do literatury poświęconej średniowieczu, epoce wciąż dla współczesnego świata interesującej - i kontrowersyjnej.